Bật mí những kỹ năng tóm tắt tác phẩm văn xuôi hiệu quả
Dù nằm trong bất kỳ thể loại văn nào thì đều phải đều có những diễn biến sự kiện và cốt truyện trọn vẹn. Vì thế để hiểu sâu về một văn bản các thí sinh phải nắm được các kỹ năng tóm tắt tác phẩm văn xuôi hiệu quả.
Bật mí những kỹ năng tóm tắt tác phẩm văn xuôi hiệu quả
Môn Văn là một trong những môn thi bắt buộc trong Kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018, vì thế việc nắm vững kiến thức, tổng hợp được những kỹ năng làm văn sẽ giúp các thí sinh nắm trọn vẹn được số điểm thi mà mình mong muốn. Nếu ở chương trình học kỳ 1 của khối 12, sách Ngữ văn chủ yếu tập trung vào mảng thơ Việt Nam hiện đại thì bước sang học kỳ 2 các em học sinh đã được làm quen với nhiều tác phẩm văn xuôi mà chủ yếu là truyện ngắn và tiểu thuyết.
Nắm vững cốt truyện trong văn bản được học
Trong văn học có một nguyên tắc “bất thành văn” mà người dạy không yêu cầu những người học phải thực hiện nhưng trên thực tế nó rất quan trọng đó chính là thao tác tóm tắt văn bản. Nhiều giảng viên đào tạo Cao đẳng Dược Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Tóm tắt tác phẩm giống như một bảng thực đơn đưa trước để giới thiệu với thực khách trước khi tham gia một bữa tiệc văn chương nào đó trong lớp học”. Thực tế là như vậy, bởi vì chỉ có khi chúng ta bao quát được tất cả các món ăn trong thực đơn mới có thể giới thiệu với các quan khách và đưa ra những nét đặc trưng riêng của từng món ăn. Tương ứng với các đề tài nhân vật trong tác phẩm văn học, khi các thí sinh đã nắm được cốt truyện thì việc đọc, hiểu phân tích văn bản sẽ gặp được nhiều thuận lợi hơn. Đặc biệt là các biến cố cuộc đời và tình huống câu chuyện xảy ra trong tác phẩm trước khi đi vào mổ xẻ nội dung.
Theo kinh nghiệm của nhiều giáo viên giảng dạy môn văn học, việc tóm tắt tác phẩm phải tùy thuộc vào từng thể loại. Ở các truyện ngắn trong khối 12 như Vợ nhặt, Chiếc thuyền ngoài xa, Rừng xà nu…, tóm tắt tác phẩm thường đi theo các mốc biến cố của nhân vật nên gắn với dạng kể và trần thuật nhiều hơn. Với các thể loại bài văn chính luận như Tuyên ngôn độc lập, Thông điệp nhân Ngày Thế giới phòng chống AIDS, 1-12-2003 do không có cốt truyện thì nên chia theo 3 phần (Mở đầu, Thân bài, Kết thúc). Như thế, sinh viên theo học mới có thể thâu tóm được những ý chính trong sườn bài.
Nắm vững cốt truyện trong văn bản được học để tóm tắt bài văn hiệu quả
Không nhầm lẫn giữa các thao tác
Mỗi học sinh sẽ có một cách tóm tắt tác phẩm khác nhau cũng như có cách nhìn nhận sự việc khác nhau, tuy nhiên các em học sinh cần đưa ra được một sự thống nhất chung trong yêu cầu tóm tắt nội dung tác phẩm. Mặc dù nội dung tác phẩm chỉ là một nhưng điều đó không có nghĩa là chỉ có một cách tóm tắt duy nhất bởi vì còn tùy thuộc vào sự tiếp nhận tác phẩm của từng cá thể. Theo các giảng viên đào tạo Cao đẳng Hộ sinh – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, sự khác nhau giữa cách tóm tắt văn bản thể hiện ở cách chọn sự kiện, cách diễn đạt và cách sắp xếp ý của từng học sinh. Câu trả lời là rõ ràng không có sự ép buộc theo khuôn mẫu, vì thế trong các kỳ thi tốt nghiệp THPT hàng năm, đáp án ở câu này cũng chỉ yêu cầu các thí sinh nêu được những sự kiện chính là đạt yêu cầu tối đa của văn bản. Tuy nhiên những năm gần đây “chủng loại” câu hỏi này đang dẫn được thay thế bằng những câu hỏi mang tính chất suy luận và cảm thụ văn chương nhiều hơn.
Kết luận tóm tắt tác phẩm không chỉ giúp người học có được kiến thức cơ bản và tổng hợp được tất cả những dữ kiện cần nhớ. Trên thực tế đã có rất nhiều học sinh bị điểm kém khi phân tích tác phẩm văn học như năng lực diễn đạt yếu, khả năng cảm thụ văn chương thiếu thuần thục, còn có nguyên nhân là do chưa tóm tắt được nội dung câu chuyện mà văn bản đề cập tới. Có thể ví thao tác này giống như cách tìm đường ở trong bản đồ, nếu thiếu định hướng trước khi xuất phát thì không thể về đích trọn vẹn. Vì thế nắm vững các kỹ năng tóm tắt văn xuôi rất quan trọng, giúp các thí sinh có thể định hướng được nên viết gì, triển khai thế nào cho phù hợp nhất, bởi chúng cũng giống như con dao hai lưỡi, nếu không biết sử dụng đúng cách thì khi làm một bài nghị luận văn học có thể lạc hướng. Thay vì phân tích giá trị nội dung hay phân tích tính cách số phận nhân vật, các em lại sa vào kể lại tác phẩm hay tóm tắt nội dung. Đây là lỗi thường gặp của những học sinh yếu về kỹ năng làm bài và lạm dụng kiến thức mà mình nắm vững. Vì thế dù bài viết dài, nội dung không sai nhưng vẫn bị điểm yếu do không thực hiện đúng yêu cầu.
Môn Ngữ văn và môn Toán là những môn học bắt buộc trong Kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018
Theo dự đoán đề thi môn Toán kỳ thi THPT Quốc gia năm 2018 sẽ ‘khó nhằn’ hơn năm ngoái và môn Văn học cũng không ngoại lệ. Do đó việc nắm vững kiến thức cũng như đưa ra được phương pháp học tập cụ thể sẽ đem lại được cho bạn số điểm như mong muốn.
